De campagne ‘De vele gezichten van hoogbegaafdheid’ wil bereiken dat men zich meer bewust wordt van het feit dat ook onder mensen met een migratieachtergrond hoogbegaafdheid een rol kan spelen. Sima de Bruyn-Daoud (Stichting iQ+) en Leonieke Boogaard (Koepel Hoogbegaafdheid) willen met deze campagne de vele verschillende gezichten van hoogbegaafdheid laten zien, de verschillende stemmen laten horen en de vele verhalen vertellen zodat er meer bewustwording ontstaat.
De kiem voor de campagne wordt gelegd tijdens de NTCN conferentie in november 2019. Sima en Leonieke worden daar aan elkaar voorgesteld en het idee om samen aan de slag te gaan voor de doelgroep van hoogbegaafden met een migratieachtergrond wordt spontaan geboren.
De campagne ‘De vele gezichten van hoogbegaafdheid’ wil bereiken dat men zich meer bewust wordt van het feit dat ook onder mensen met een migratieachtergrond hoogbegaafdheid een rol kan spelen. Sima de Bruyn-Daoud (Stichting iQ+) en Leonieke Boogaard (Koepel Hoogbegaafdheid) willen met deze campagne de vele verschillende gezichten van hoogbegaafdheid laten zien, de verschillende stemmen laten horen en de vele verhalen vertellen zodat er meer bewustwording ontstaat.
De kiem voor de campagne wordt gelegd tijdens de NTCN conferentie in november 2019. Sima en Leonieke worden daar aan elkaar voorgesteld en het idee om samen aan de slag te gaan voor de doelgroep van hoogbegaafden met een migratieachtergrond wordt spontaan geboren.
Achtergrond
Sima heeft zelf een migratieachtergrond en komt er als moeder van drie hoogbegaafde kinderen achter dat er in haar regio (Westland) weinig is op het gebied van hoogbegaafdheid en dat veel ouders met eenzelfde soort zoektocht bezig zijn. Omdat Sima al van jongs af aan een verbinder is en van huis uit heeft meegekregen dat je nooit iets alleen voor jezelf doet, richt ze stichting iQ+ op. De inzet van de stichting is om ouders te ondersteunen en te begeleiden bij het vormgeven van een passend leertraject voor hun hoogbegaafde kind. De stichting brengt scholen, professionals en ouders bij elkaar. Ouders met allerlei achtergronden kloppen aan bij de stichting. Hun verhalen lijken sterk op elkaar, maar het valt Sima op dat ouders met een migratieachtergrond het dubbel zwaar hebben als ze met een hulpvraag komen. Er is nogal eens sprake van tunnelvisie bij leerkrachten of begeleiders, kinderen zijn vaak al beschadigd en ze komen lang niet altijd als hoogbegaafd uit een test.
Illustratief is het verhaal van een Marokkaanse moeder tegen wie de meester zegt dat haar zoon echt niet hoogbegaafd is. Hij ziet hem immers elke pauze voetballen…
Hoe komt het dat deze kinderen bij de stichting wel worden gezien, maar op school toch vaak niet? Volgens Sima komt het uiteindelijk neer op vooroordelen, met tunnelvisie als gevolg Daarom is één van de doelen van de campagne deze vooroordelen weg te nemen.
Te laag schooladvies
Leerlingen met een migratieachtergrond krijgen regelmatig een te laag schooladvies. Hoewel dat vaak met de beste bedoelingen gebeurt – leerkrachten zijn vaak bang een leerling te overvragen vanwege de thuissituatie – geeft dat de kinderen juist vaak het gevoel dat ze niet worden gezien. Veel volwassenen voelen nog steeds die pijn, ook als ze inmiddels via een omweg toch een hoge opleiding hebben afgerond en succesvol zijn in hun werk. Het gevoel van niet op waarde geschat te zijn zit heel diep. Ook Sima geeft aan dat het nog steeds steekt dat haar vriendinnetje met blauwe ogen en blond haar een VWO advies kreeg, terwijl zij bij dezelfde resultaten een HAVO/VWO advies kreeg. Bij haar leidt dat tot een grote bewijsdrang en een persoonlijke drijfveer om zich voor deze doelgroep in te zetten. Hoewel Leonieke een andere achtergrond heeft, herkent ze het gevoel wel. In de jaren zestig, als zij op de basisschool zit, gebeurt hetzelfde met meisjes. Zij is samen met een jongen altijd de beste van de klas. Toch krijgt hij een gymnasiumadvies en zij een HAVO-advies. Ze vindt dat onbegrijpelijk. Haar betrokkenheid bij deze doelgroep start als ze in 2009 als vrijwilligster bij Coach4you een faalangstige Marokkaanse jongen begeleidt bij de overgang van groep 8 naar het gymnasium.
Zijn woede als hij op grond van zijn achternaam naar een taalversterkingscursus wordt gestuurd terwijl hij een negen voor Nederlands op zijn kerstrapport heeft, is een belangrijke trigger. Later werkt Leonieke als invalleerkracht in het voltijds hoogbegaafdenonderwijs op een zogenaamde zwarte school. Ze is verbijsterd als op het schoolplein ongeveer 98% van de kinderen een kleurtje heeft, maar er in de HB klas 20 kinderen van witte ouders zitten. Hoe kan dat? Deze ervaringen en de vele verhalen van niet gezien worden, verkeerd begrepen worden, niet op waarde geschat worden zorgen ervoor dat Leonieke steeds meer voor deze groep wil opkomen. Dat doet ze onder andere door het verzorgen van workshops, vaak samen met de inmiddels volwassen Marokkaanse jongen die ze in de brugklas begeleid heeft. Zo ook op de conferentie waar ze Sima ontmoet.
Bewustwording
Na de conferentie verzamelen Sima en Leonieke een groep mensen om zich heen om te brainstormen en de campagne vorm te geven. Helaas zorgt corona ervoor dat de aftrap niet zoals gepland kan plaatsvinden op het Festival van Talent in 2020, maar in de Week van de Hoogbegaafdheid in 2021 wordt een online symposium georganiseerd. Dat leidt weer tot veel mooie nieuwe contacten en mensen die meedenken. Er moet zoveel mogelijk aandacht komen voor het opgroeiende kind, niet alleen in het onderwijs, maar ook bij politie, de ggz, jeugdzorg en wie er verder nog betrokken zijn bij deze kinderen. Overigens zijn het niet alleen de autochtone Nederlanders die de talenten van deze groep niet altijd zien, ook onder de migranten zelf is er vaak sprake van een minderwaardigheidscomplex, van het idee dat hoogbegaafdheid bij hen niet voorkomt. Maar als intelligentie gezien wordt als de kunst om te overleven en als we bedenken dat er toch een bepaalde mindset en intelligentie nodig is om in een ander land een nieuw bestaan op te bouwen, zou het wel eens zo kunnen zijn dat er juist veel bovengemiddeld intelligente mensen zijn in deze groep. Ook een analfabeet kan heel slim zijn!
Talenten zien
Het is belangrijk om met andere ogen en zonder vooroordelen naar álle kinderen te kijken. Om niet alleen te kijken hoeveel kennis al aanwezig is, maar ook hoe snel nieuwe kennis wordt verworven. Niet onderadviseren omdat de thuissituatie zo lastig is en er geen hulp gegeven kan worden bij het huiswerk, maar het juist in hun voordeel laten werken dat ze deze prestatie leveren onder zulke pittige omstandigheden. Niet denken dat er op zwarte scholen geen hoogbegaafde kinderen zitten, maar juist op die scholen de kinderen uitdagen om de lat hoog te leggen. Geef ze het voordeel van de twijfel, juist zodat ze zich erkend en gezien voelen. Sima geeft aan dat ze altijd een dubbel gevoel heeft als ze op LinkedIn de succesverhalen van stapelaars leest, dat ze dan tegelijk trots en verdrietig is. Leonieke vraagt zich af hoeveel talent er onderweg verloren gaat als je van het VMBO moet opklimmen naar de universiteit. Niet iedereen houdt die lange omweg vol en soms is het heel verleidelijk om je intelligentie dan maar op een andere manier in te zetten, bijvoorbeeld in de criminaliteit.
Toch zijn Sima en Leonieke er allebei van overtuigd dat we de kansenongelijkheid samen kunnen oplossen. Hoogbegaafdheid is te vinden in alle lagen van de samenleving en kent geen kleur of sekse. Als we iedereen bewust maken, als we allemaal onze vooroordelen los laten en durven te vertrouwen op potentie, dan draagt dit bij aan meer kansengelijkheid. En tot die tijd blijven Sima en Leonieke op hun zeepkist staan om de vele gezichten van hoogbegaafdheid te laten zien, de vele stemmen te laten horen en de vele verhalen te vertellen.
Dit artikel is eerder verschenen in het zomernummer 2021 van het tijdschrift Gifted@248.
